تعریف شبه‌جمله
شبه‌جمله‌ها، عبارت‌هایی‌اند که از نظر ساخت، جمله‌ی کامل محسوب نمی‌شوند؛ چون فعل ندارند. با این حال، معنایی مستقل و کامل را به شنونده یا خواننده منتقل می‌کنند.
کارکردهای شبه‌جمله
ما شبه‌جمله‌ها را بیشتر برای ابراز یکی از این معانی به کار می‌بریم:
۱. بیان احساسات و واکنش‌های درونی:
(برای وقتی که گوینده احساسی را بی‌واسطه بروز می‌دهد)
-
تحسین و تشویق
-
تأسف و درد
-
شگفتی و تعجب
-
امید و آرزو
-
خشم و لعن
-
تحقیر یا تمسخر
۲. انجام عمل گفتاری یا اجتماعی:
(وقتی شبه‌جمله در واقع به‌جای فعلی اجتماعی یا رفتاری می‌نشیند)
-
تصدیق و تأیید
-
تکذیب و انکار
-
فرمان و دستور
-
درخواست و ندا
-
هشدار و تذکر
-
توضیح و تبیین
۳. اظهار ادب و تعامل اجتماعی:
(برای برقراری رابطه‌ی مؤدبانه یا صمیمی با دیگری)
-
سلام و درود
-
قدردانی و تشکر
-
عذرخواهی
-
بدرود و خداحافظی
فهرست شبه‌جمله‌ها
(این فهرست به‌روزرسانی می‌شود.)
آ
- آری
- آزاد
- آفرین
- آمین
- آهان
- آی
الف
- ابداً
- احسنت
- اُف
- اوه
- ای به‌چشم
- ای وای
- ای‌ولله
- اَیا
- ایست
- ای کاش
ب
- بارک‌الله
- باریکلا
- بچه!
- بدا
- بسم‌الله
- بله
- به‌راست راست
- به‌چپ چپ
- به‌روی چشم
پ
- پدرجان!
- پسرجون!
ت
- تا کی … (تا کی خوردن و خوابیدن؟)
- تُف
- توقف ممنوع
چ
- چرا
- آخی، چرا
- چشم
- چطور
- چه بد
- چه بهتر
- چه جالب
- چه خوب
- چه‌عجب
ح
- حاشا
- حبذا
- حمله
- حیف
خ
- خاموش
- خفه
- خوب – خُب
- خوش – خوشا
ز
- زنهار – زینهار
- زهرمار
- زهی
س
- ساکت
- سپاس
- سلام
ش
- شب‌بخیر
- شرمنده
- شکر
- شگفت – شگفتا
ص
- صبح‌بخیر
- صحیح
- صلوات
ظ
- ظهربخیر
غ
- غَبنا (=افسوس!)
ف
- فدای تو
- فریاد
- فغان
ق
- قربان!
- قربانت
ک
- کاش – کاشکی
- کوفت
ل
- لال
- لعنت بر …
م
- مادرجان!
- ماشاالله
- مبادا
- متشکر
- مخلص
- مرحبا
- مرگت
- ممنون
ن
- نباید
- نُچ
- ننگ
- نه
- نه‌خیر
و
- وای
- وه
- ویلک
ه
- ها – هان
- هرگز
- هلا
- همه آماده
- همه به‌گوش
- هوم
- هی – هی همچین
- هیچ‌وقت
- هیهات
- هیس
- هین
ی
- یا (یا خدا)
- یالا
- یواش
- یعنی …