فهرست زیر گزیده‌ای از ضرب‌المثل‌ها، کنایات و کلمات قصارند که آن‌ها را براساس الفبا تنظیم کرده‌ام:

 

آ

• آب از سرچشمه گل‌آلود است.
• آتش نشاندن و اخگر گذاشتن، افعی کشتن و بچه نگه داشتن، کارِ خردمندان نیست.
• آفتِ جانِ من است عقلِ من و هوش من.
• آه صاحب‌درد را باشد اثر.

 

 

ا

• از تفنگ خالی دو نفر می‌ترسند.
• از دشمنان برند شکایت پیش دوست/ چون دوست دشمن است شکایت کجا برم؟
• اگر دانی که نان دادن ثواب است/ تو خود میخور که بغدادت خراب است.
• اول اندیشه، وانگهی کردار.
• اول چاه را بکن بعد منارش را بدزد.
• ای بسا آرزو که خاک شده.
• این قافله تا حشر درین بادیه لنگ است.
• این همه چمچمه زدی کو حلوا؟

 

ب

• بادمجان بد آفت ندارد.
• باران که در لطافتِ طبعش خلاف نیست/ در باغ لاله روید و در شوره بومِ خس.
• باقی عمر ایستاده‌ام به غرامت.
• بسا کس که داد از طمع، جان بباد.
• برایِ دستمالی، قیصریه را آتش می‌زند.
• بقدرِ گلیمت بکن پا دراز.
• به گِل، آفتاب نتوان اندود.
• بنده‌یِ حلقه به گوش ار ننوازی برود/ لطف کن لطف که بیگانه شود حلقه به گوش.
• به هر چمن که رسیدی، گلی بچین و برو.
• به هر کجا که روی، آسمان همین رنگ است.
• بیگاری، بهتر از بیکاری.

 

پ

• پول، علفِ هرز نیست.

 

ت

• تا پریشان نشوی کار به سامان نرسد.
• تا تنور گرم است نان را بچسبان.
• تا درشتی هنر نپنداری/ اسبِ لاغرمیان به کار آید.
• تا ریشه در آب است، امیدِ ثمری هست.
• ترسم آزرده شوی، ورنه سخن بسیار است.
• تهی پای رفتن، به از کفشِ تنگ.

 

ج

• جنگ، دو سر دارد.

 

ح

• حیا، مانعِ روزی است.
• حق، گرفتنی است نه دادنی.

 

چ

• چراغِ مرده کجا، شمعِ آفتابِ کجا؟
• چو عشق نو کند دیدار در دل/ کهن را کم شود بازار در دل.
• چون بد آید هرچه آید بد شود/ یک بلا ده گردد و ده صد شود.
• چون سبو بشکست ریزد آب از او.
• چونکه بدکردی بترس آمِن مباش.
• چه بسا خاموشی بهترین گفتارهاست.
• چه رنج‌ها که کشیدند و دیگری آسود.

 

د

• در خانه اگر کس است یک حرف بس است.
• دروغِ مصلحت‌آمیز به که راستی فتنه‌انگیز.
• دشمنِ دانا به از نادانِ دوست.
• دعواها سرِ لحافِ ملا نصرالدین بود.

 

ر

• روزگار، آئینه را محتاجِ خاکستر کند.

 

ز

• زندگانی به مرادِ همه‌ کس نتوان کرد.
• زهشیارانِ عالم هر که را بینی غمی دارد.

 

س

• سرچشمه شاید گرفتن به بیل/ چو پرشد نشاید گرفتن به پیل.
• سر را کاشی شکسته، تاوانش را قمی می‌دهد.
• سین جیم کردن.

 

ش

• شب حامله است تا چه زاید فردا.
• شب نگردد روشن از ذکرِ چراغ/ نامِ فروردین نیارد گل به باغ/ تا قیامت زاهد ار می‌می کند/ تا ننوشد باده، مستی کی کند.

 

ع

• عاقبت گرگ‌زاده گرگ شود/ گرچه با آدمی بزرگ شود.
• عندلیب آشفته‌تر می‌خواند این افسانه را.

 

ف

• فرق است میانِ آن که یارش در بر/ تا آن که دو چشمِ انتظارش بر در.
• فواره چون بلند شود سرنگون شود.

 

ق

• قصاب به فکرِ دنبه، گوسفند به فکرِ جان.

 

ک

• کار کردن خر، خوردن یابو.
• کوتاهِ خردمند به که نادانِ بلند.
• که ناکس کس نمی‌گردد از این بالا نشینی‌ها.

 

گ

• گر زهفت آسمان گزند آید/ راست بر جانِ مستمند آید.
• گفت پیغمبر که چون کوبی دری/ عاقبت زان در برون آید سری.
• گرچه دوریم، به یادِ تو سخن می‌گوییم.

 

ل

• لات و بی‌پول.
• لاف در غربت.

 

م

• ما کجائیم در این بحر، تفکر تو کجایی؟
• مرغِ زیرک چون به دام افتد تحمّل بایدش.
• مگس جائی نخواهد رفت جز دکانِ حلوائی.
• ملانقطی
• مُنعِم به کوه و دشت و بیابان، غریب نیست.

 

ن

• نه خود خورم، نه کس دهم/ گنده کنم مگس دهم.
• نیش عقرب نه از ره کین است/ اقتضایِ طبیعتش اینست.

 

و

• وقتِ خوردن قلچماقم، وقتِ کار کردن چلاق.

 

ه

• هرچه آید سال نو گویم دریغ از پارسال.
• هرکسی بر طینتِ خود می‌تند.
• هرکه دست از جان بشوید/ هرچه در دل دارد بگوید.
• هرکه نداند سپاسِ نعمتِ امروز/ حیف خورد بر نصیبِ رحمتِ فردا.

 

ی

• یا هفت و پانصد یا قصه کوتاه (از ناصرالدین شاه | برای منع از اصرارِ بیجا و بیهوده).

… .

 

(این یادداشت به‌روزرسانی می‌شود.)